Verschil tussen glas, kristal en baccarat

Glaswerk heeft altijd een vaste plek gehad in huis. Van eenvoudige drinkglazen tot geslepen kristal – elk type glas vertelt iets over de tijd waarin het is gemaakt. Toch is niet elk glas hetzelfde. Er zit een duidelijk verschil tussen gewoon glas, kristal en het beroemde kristal van Baccarat.

In dit artikel lees je wat elk materiaal bijzonder maakt, hoe het wordt gemaakt en waar je op kunt letten als je oud of luxe glas wilt herkennen.

Wat is Glas?

Glas is het meest voorkomende type. Het wordt gemaakt door zand, soda en kalk te verhitten tot het smelt en vloeibaar wordt (Newton & Davidge, 1989). Na afkoeling ontstaat een hard, doorzichtig materiaal dat in allerlei vormen kan worden gegoten of geblazen.

Omdat glas geen lood bevat, is het licht van gewicht en relatief eenvoudig te produceren. Het werd eeuwenlang gebruikt voor vensters, flessen en serviesgoed. In de 20e eeuw kwamen er talloze varianten bij – van eenvoudig persglas tot dik, handgeblazen tafelglas.

Gewoon glas is stevig en praktisch, maar het heeft een matte glans in vergelijking met kristal. Als je ertegen tikt, hoor je een dof geluid in plaats van een heldere toon. Dat komt doordat de breking van het licht bij gewoon glas minder sterk is.

Wat is Kristal?

Kristal lijkt op glas, maar bevat iets extra’s: loodoxide. Dat zorgt voor meer glans en helderheid. Zodra licht door kristal valt, ontstaat een fonkelend effect dat bij gewoon glas ontbreekt (Ricke, 2003).

Het loodgehalte bepaalt de kwaliteit. Een product mag pas “loodkristal” heten als er minstens 24% loodoxide in zit. Daardoor is kristal zwaarder en klinkt het helderder als je er met je nagel tegen tikt. Kristal dat geen lood bevat, wordt “loodvrij kristal” genoemd. Dat bevat andere metalen zoals barium of zink, maar heeft dezelfde luxueuze uitstraling.

Het verschil zie je vooral in de schittering. Waar gewoon glas licht doorlaat, breekt kristal het licht in verschillende richtingen. Dat zorgt voor het bekende fonkelende effect, vooral bij geslepen glazen of karaffen.

Waarom kristal zo populair werd

Kristal werd al in de 17e eeuw populair in Europa, vooral bij de adel. Het combineerde de glans van edelstenen met de bruikbaarheid van glas. In Engeland en Frankrijk ontwikkelden glasblazers nieuwe technieken om het materiaal te snijden en te polijsten.

In de 18e en 19e eeuw stond kristal symbool voor elegantie en verfijning. Er werden glazen, karaffen, kandelaars en zelfs kroonluchters van gemaakt. De kwaliteit van het slijpwerk bepaalde vaak de waarde van een stuk.

Bij D’Antan vind je regelmatig oude karaffen en glazen van kristal – soms met diepe slijpranden, soms juist met een sobere, gladde afwerking. Beide stijlen vertellen iets over hun tijd en gebruik.

Wat is Baccarat kristal?

Baccarat is niet zomaar kristal. Het is een Frans merk dat sinds 1764 bestaat en wereldwijd bekendstaat om de hoogste kwaliteit in glas en kristal (Bennett, 1987).

De fabriek in het dorp Baccarat begon als een glasblazerij, maar groeide al snel uit tot leverancier van de Europese elite. Onder meer de Franse koninklijke familie bestelde hun glaswerk bij Baccarat. Het bedrijf werd beroemd om zijn uitzonderlijke helderheid, fijne snijwerk en perfectie in afwerking.

Baccarat gebruikt vaak een hoger percentage lood dan gewone kristalfabrikanten. Daardoor krijgt het glas een diepe, zuivere klank en een unieke schittering. Elk stuk wordt met de hand geblazen en geslepen, vaak met patronen die typisch zijn voor het merk.

Een originele Baccarat vaas of karaf herken je aan de helderheid van het glas, de strakke symmetrie van het slijpwerk en soms aan een kleine gegraveerde merkaanduiding.

Hoe je het verschil herkent

Glas:

• Licht van gewicht
• Dof geluid als je ertegen tikt
• Minder glans of schittering
• Geschikt voor dagelijks gebruik

Kristal:

• Zwaarder dan glas
• Helderder en sprankelender
• Laat licht op een bijzondere manier breken
• Geeft een hoge, heldere toon als je ertegen tikt

Baccarat:

• Kristal van uitzonderlijke helderheid
• Strak geslepen en symmetrisch afgewerkt
• Vaak met handmatig slijpwerk en uniek ontwerp
• Wordt beschouwd als verzamelobject en luxeproduct

Gebruik in huis

Gewoon glas is praktisch en betaalbaar. Denk aan drinkglazen, stolpen en vaasjes – ideaal voor dagelijks gebruik.

Kristal wordt vaker bewaard voor speciale momenten. Het wordt gebruikt in karaffen, wijnglazen en sierobjecten. Kristallen schalen en kandelaars voegen direct iets chics toe aan een tafel of kast, zonder dat het te nadrukkelijk aanwezig is.

Baccarat is vooral te vinden in verzamelingen of als pronkstuk in het interieur. Een Baccarat vaas of kandelaar is niet zomaar een gebruiksvoorwerp, maar eerder een kunstwerk van glas. Veel stukken worden nog steeds met de hand gemaakt in Frankrijk.

Verzamelen en waarderen

Voor verzamelaars is oud kristal interessant vanwege het vakmanschap en de geschiedenis. Vooral glaswerk uit de 19e en vroege 20e eeuw is gewild. De waarde hangt af van de staat, het slijpwerk en de fabrikant.

Oud glas vertoont soms lichte oneffenheden of kleine luchtbelletjes — sporen van handwerk. Dat maakt het juist authentiek. Bij D’Antan letten we op helderheid, afwerking en herkomst. Een karaf of vaas van Baccarat of Val Saint Lambert is bijvoorbeeld duidelijk te herkennen aan de kwaliteit van het slijpwerk.

Wie kristal wil onderhouden, doet dat het best met lauwwarm water en een zachte doek. Agressieve schoonmaakmiddelen kunnen het oppervlak aantasten.

Baccarat vandaag

Hoewel Baccarat nog steeds actief is, zijn de oudere stukken het meest gezocht. Vooral het glaswerk uit de 19e en vroege 20e eeuw is geliefd bij verzamelaars.

De naam staat inmiddels voor meer dan glas: het is een symbool geworden van Frans vakmanschap. Oude karaffen, kandelaars of glazen van Baccarat blijven een blijvend onderdeel van veel antieke collecties.

Bij D’Antan vind je regelmatig kristal en glaswerk van verschillende herkomst — soms Frans, soms Belgisch of Engels — maar altijd met een bijzonder verhaal.

Bekijk onze collectie glas en kristal op dantan.nl

Bronnen:

Bennett, S. (1987). Baccarat: A Legend of Crystal. New York: Abrams.

Newton, R. G., & Davidge, R. W. (1989). Glass Science and Technology. London: Chapman and Hall.

Ricke, H. (2003). The Art of Glass: The Toledo Museum of Art. Toledo: Toledo Museum of Art.