Schoolkaarten: van educatie tot decoratie

Vintage wandplaten en schoolkaarten zijn tegenwoordig geliefde decoratiestukken die een nostalgisch gevoel oproepen. Ze hebben echter een rijke geschiedenis die veel verder teruggaat dan hun huidige rol in moderne interieurs. Ooit dienden ze als onmisbare leermiddelen in de klaslokalen van scholen over de hele wereld. In dit artikel duiken we in de oorsprong van deze vintage wandplaten en schoolkaarten, en hoe ze hun weg hebben gevonden van educatieve hulpmiddelen tot geliefde brocante items.

De opkomst van schoolkaarten in het onderwijs

De oorsprong van educatieve wandplaten en schoolkaarten ligt in de 19e eeuw, toen de behoefte aan visuele leermiddelen sterk toenam. Voor die tijd was het onderwijs voornamelijk gebaseerd op tekstboeken en mondelinge lessen, maar met de opkomst van massaal onderwijs in Europa en Noord-Amerika werden visuele hulpmiddelen steeds belangrijker. Vooral na de industriële revolutie, toen het analfabetisme begon af te nemen, werd er gezocht naar manieren om informatie op een begrijpelijke en toegankelijke manier over te brengen aan grote groepen leerlingen (Houben, 2001).

De eerste wandplaten en schoolkaarten waren vaak handgeschilderd en bedoeld om onderwerpen als aardrijkskunde, biologie en geschiedenis op een visueel aantrekkelijke manier weer te geven. Ze hingen prominent aan de muren van klaslokalen en werden gebruikt om leerlingen te helpen concepten beter te begrijpen door middel van gedetailleerde illustraties en diagrammen.

Het gebruik van schoolkaarten in het onderwijs

De oorsprong van educatieve wandplaten en schoolkaarten ligt in de 19e eeuw, toen de behoefte aan visuele leermiddelen sterk toenam. Voor die tijd was het onderwijs voornamelijk gebaseerd op tekstboeken en mondelinge lessen, maar met de opkomst van massaal onderwijs in Europa en Noord-Amerika werden visuele hulpmiddelen steeds belangrijker. Vooral na de industriële revolutie, toen het analfabetisme begon af te nemen, werd er gezocht naar manieren om informatie op een begrijpelijke en toegankelijke manier over te brengen aan grote groepen leerlingen (Houben, 2001).

De eerste wandplaten en schoolkaarten waren vaak handgeschilderd en bedoeld om onderwerpen als aardrijkskunde, biologie en geschiedenis op een visueel aantrekkelijke manier weer te geven. Ze hingen prominent aan de muren van klaslokalen en werden gebruikt om leerlingen te helpen concepten beter te begrijpen door middel van gedetailleerde illustraties en diagrammen.

Massaproductie en populaire uitgeverijen

Met de opkomst van het openbare onderwijs werd het gebruik van schoolkaarten steeds gangbaarder. Vooral in vakken zoals aardrijkskunde, natuurkunde en geschiedenis waren schoolkaarten een belangrijk hulpmiddel. In de late 19e en vroege 20e eeuw begonnen uitgeverijen massaal gedrukte schoolkaarten te produceren, die betaalbaarder waren dan de handgemaakte versies. Bekende uitgeverijen zoals Jung, Koch, Quentell en Klett ontwikkelden uitgebreide series schoolkaarten die in veel Europese scholen werden gebruikt. Deze kaarten waren vaak gedrukt op linnen of karton en werden met een houten lat boven- en onderaan opgehangen voor stevigheid (Morshuis, 2017).

 

Waarom vintage schoolkaarten zo mooi zijn

Naast hun educatieve functie hadden schoolkaarten vaak ook een esthetische waarde. De illustraties waren met grote zorg ontworpen en uitgevoerd, vaak door kunstenaars die gespecialiseerd waren in wetenschappelijke illustraties. Veel van de kaarten die vandaag de dag als vintage decoratiestukken worden beschouwd, vallen op door hun gedetailleerde en soms bijna artistieke weergaven van de natuur, dieren, planten en landschappen.

Van klaslokaal naar interieur Na de opkomst van digitale leermiddelen in de late 20e eeuw en de modernisering van het onderwijs, verdwenen veel van deze traditionele schoolkaarten uit de klaslokalen. Ze werden vervangen door moderne technologie zoals projectoren, computers en interactieve whiteboards. Dit leidde ertoe dat de oude kaarten vaak werden afgedankt of opgeslagen in magazijnen.

Rond het begin van de 21e eeuw werden deze kaarten echter herontdekt door liefhebbers van vintage en brocante. Ze begonnen populair te worden in kringloopwinkels, op markten en bij verzamelaars van antiek. De visuele aantrekkingskracht en het historische karakter van de kaarten maakten ze tot gewilde decoratieve objecten in moderne interieurs.

Welke soorten schoolkaarten zijn er?

Er zijn verschillende soorten schoolkaarten die geliefd zijn bij verzamelaars en interieurontwerpers:

• Aardrijkskundige kaarten: met topografie, grenzen, rivieren en steden
• Natuurwetenschappelijke kaarten: illustraties van het menselijk lichaam, dieren en planten
• Geschiedeniskaarten: veldslagen, migratieroutes en andere historische thema's
• Sterrenkaarten: weergaven van het universum, planeten en constellaties

Deze kaarten passen goed in uiteenlopende interieurstijlen, van industrieel tot landelijk, en voegen karakter en originaliteit toe aan een ruimte.

Vintage schoolkaarten verzamelen

Het verzamelen van vintage schoolkaarten is de laatste jaren steeds populairder geworden. Hun unieke combinatie van historische waarde, visuele aantrekkingskracht en zeldzaamheid maakt ze tot gewilde verzamelobjecten. De waarde hangt af van factoren als leeftijd, onderwerp, uitgever en conditie. Kaarten van gerenommeerde uitgevers en in originele staat zijn doorgaans het meest waardevol.

Verzamelaars waarderen het wanneer een kaart duidelijke tekenen van gebruik heeft, zoals lichte verkleuring of gebruikssporen. Dit onderstreept de authenticiteit en geschiedenis van het stuk.

Conclusie

Vintage wandplaten en schoolkaarten zijn prachtige getuigen van het verleden, zowel op educatief als esthetisch vlak. Ze bieden niet alleen een kijkje in de geschiedenis van het onderwijs, maar zijn ook veelzijdige decoratiestukken die een nostalgische en authentieke sfeer aan elke ruimte kunnen toevoegen. Of ze nu worden verzameld om hun historische waarde of worden gebruikt om een stijlvol interieur af te maken, deze kaarten blijven een belangrijk onderdeel van onze culturele geschiedenis en blijven geliefd bij liefhebbers van vintage en brocante. Bekijk ook ons aanbod van vintage schoolkaarten en wandplaten.

Bronnen

Houben, E. (2001). Educatie in beeld: De rol van visuele hulpmiddelen in het 19e-eeuwse onderwijs. Historisch Tijdschrift.

Morshuis, J. (2017). De school van toen: Onderwijs en leermiddelen in de 20e eeuw. Uitgeverij Walburg Pers.

Twinings. (2023). The history of educational tools: Schoolcharts and maps. Geraadpleegd van https://www.twinings.co.uk