Ontdek de Historie van Petrus Regout Maastricht

Petrus Regout, later bekend als Sphinx Ceramique, was een pionier in de Nederlandse keramische industrie met een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 19e eeuw. In 1836 richtte Petrus Laurentius Regout (1801-1878) een aardewerkfabriek op in Maastricht, voortbouwend op zijn glasslijperij uit 1827 (Klinkhamer Antiek, z.d.). De oprichting van deze fabriek markeerde het begin van de industriële productie van keramiek in Nederland.

De Beginjaren

Regout startte zijn onderneming aanvankelijk als een handelshuis in glaswerk, kristal en aardewerk. Naast deze fabriek had Regout een groothandel in glas, kristal en aardewerk (Klinkhamer Antiek, z.d.). De strategische ligging van Maastricht aan de Maas was ideaal voor de aanvoer van grondstoffen en de distributie van eindproducten. In 1836 begon de productie van het eerste aardewerk, waarmee de basis werd gelegd voor de uitbreiding naar een breed scala aan keramische producten.

De stad Maastricht had echter lange tijd te kampen gehad met politieke onrust. Tot 1830 heeft de stad vele belegeringen en bezettingen, onder andere van Franse en Spaanse troepen, moeten doorstaan. In een dergelijke onrustige sfeer konden industriële bedrijven van betekenis zich niet ontwikkelen (Mestreechtersteerke, z.d.). Dit maakte Regouts ondernemerschap des te opmerkelijker.

Innovatie en Uitbreiding
Door de jaren heen stond Petrus Regout bekend om zijn innovatieve aanpak en de diversificatie van zijn productaanbod. Het bedrijf introduceerde de eerste stoommachine in de Nederlandse keramische industrie, wat een aanzienlijke verhoging van de productiecapaciteit tot gevolg had. In de tweede helft van de 19e eeuw breidde het assortiment zich uit met serviesgoed, tegels, sanitair en sierkeramiek.

Tot 1867 was Maastricht nog een vesting, en konden de fabrieken niet uitbreiden buiten de stad. Zodra dat wel kon, werden heuse industrieterreinen aangelegd (Maastricht Museum, z.d.). Deze uitbreiding gaf Regout de ruimte om zijn productie verder te schalen.

Bekende Producten
Petrus Regout & Co. werd vooral beroemd om zijn serviesgoed. De ontwerpen varieerden van eenvoudige, dagelijkse gebruiksvoorwerpen tot luxueuze serviezen met rijke decoraties die bestemd waren voor de export. Het bedrijf stond bekend om de productie van 'spongeware' of sponsdecoratie en later voor het transferware, waarbij met behulp van een transferdruktechniek decors op het aardewerk werden aangebracht.

Internationale Erkenning
Voor de aardewerkfabriek van Petrus Regout in Maastricht was de exportmarkt heel belangrijk. Maastrichts aardewerk werd over de hele wereld verkocht. Vooral Zuidoost-Azië vormde een groot afzetgebied (Discovery Museum, 2023). De producten werden wereldwijd geëxporteerd, met name naar de koloniën in Indonesië en Zuid-Amerika. In 1859 probeerde Regout ook de Japanse markt te bereiken (Discovery Museum, 2023). Dit droeg bij aan de internationale reputatie van het bedrijf en de Nederlandse keramische industrie.

In de loop van de tijd onderging het bedrijf verschillende naamswijzigingen en fusies, waaronder de belangrijke transformatie naar Sphinx Ceramique.

Sociale Omstandigheden en Kritiek
Het succes van Petrus Regout was niet zonder controverse. De arbeidsomstandigheden in de fabrieken waren zwaar en het bedrijf werd in de 19e eeuw bekritiseerd vanwege het inzetten van kinderarbeid. Deze kritiek leidde uiteindelijk tot sociale hervormingen en verbeteringen in de arbeidsvoorwaarden.

Het Einde van een Tijdperk
In 2006 vertrok de Koninklijke Sphinx uit de binnenstad van Maastricht, waarmee een einde kwam aan 170 jaar industrieel verleden op het fabrieksterrein aan de Boschstraat (Kunstbus, z.d.). In juli 2009 werd bekendgemaakt dat de productieactiviteiten van Koninklijke Sphinx B.V. per 2010 volledig uit Maastricht zouden verdwijnen. De productie werd door eigenaar Sanitec verhuisd naar Zweden (Capriolus Contemporary Ceramics, z.d.).

De Erfenis van Petrus Regout
Het succes van Petrus Regout ging gepaard met controverse. Iedereen weet dat hij in Maastricht de eerste fabrieken oprichtte, en dat het daar bar en boos was. Het waren helse plekken waar arme sloebers en zelfs kinderen werden uitgebuit (Tracé Limburgs Samenlevingsarchief, z.d.). Het anarchistische blad van Domela Nieuwenhuis typeerde de fabriek als 'moordhol' (Stichting VHV, 2014).

De arbeidsomstandigheden in de fabrieken waren zwaar en het bedrijf werd in de 19e eeuw bekritiseerd vanwege het inzetten van kinderarbeid. Deze kritiek leidde uiteindelijk tot sociale hervormingen en verbeteringen in de arbeidsvoorwaarden. De publieke opinie in Maastricht over De Sphinx, die vanwege de kinderarbeid in de 19e eeuw al niet best was, werd alsmaar negatiever (Museum Valkenburg, 2024).

Waarom Verzamelen?
Het verzamelen van Petrus Regout Maastricht aardewerk is meer dan een hobby voor liefhebbers van antiek - het is een investering in schoonheid en geschiedenis. Elk stuk vertelt zijn eigen verhaal, weerspiegelt de kunstzinnigheid van zijn tijd en brengt een stukje Nederlandse cultuurhistorie in huis. Voor verzamelaars bieden deze objecten niet alleen esthetische waarde, maar ook een tastbare verbinding met de industriële ontwikkeling van Nederland.

Onze Collectie
In onze webshop bieden we producten van Petrus Regout Maastricht aan. Zoals deze antieke Petrus Regout borden of dit antiek Petrus Regout (wand)bord - Hindostan. Deze vijfdelige kaststel van Petrus Regout of deze Petrus Regout Dekschaal Oriental

Bronnen

Capriolus Contemporary Ceramics. (z.d.). Sphinx BV, Koninklijke. http://www.capriolus.nl/nl/content/sphinx-bv-koninklijke

Discovery Museum. (2023, 21 juni). Dekselkom, Petrus Regout & Co., 1859. https://www.discoverymuseum.nl/collectie/10007435/

Klinkhamer Antiek. (z.d.). Fabriek: Petrus Regout, Maastricht. https://klinkhamerantiek.nl/keramiek/fabrieken/petrus-regout-maastricht

Kunstbus. (z.d.). De Sphinx. https://www.kunstbus.nl/design/De+Sphinx.html

Maastricht Museum. (z.d.). Keramiek uit industriestad Maastricht. https://www.maastrichtmuseum.nl/zien-en-doen/zien/altijd-te-zien/industrie-en-arbeidersstad

Mestreechtersteerke. (z.d.). SPHINX. https://mestreechtersteerke.nl/pag-sphinx-16.htm

Museum Valkenburg. (2024, 26 mei). Lezing Caspar Cillekens 'Last van het verleden'. https://www.museumvalkenburg.nl/agenda/lezing-caspar-cillekens-last-van-het-verleden/

Stichting VHV. (2014, 11 januari). Petrus Regout. https://vakbondshistorie.nl/dossiers/petrus-regout/

Tracé Limburgs Samenlevingsarchief. (z.d.). Petrus Regout. https://www.tracelimburg.nl/ontdekken/maand-van-de-geschiedenis/tien-eureka-momenten/petrus-regout