Messing en koperen kandelaren schoonmaken

Die mooie messing kandelaar op de schouw of dat koperen exemplaar van de brocantemarkt kan na verloop van tijd zijn glans verliezen. Geen zorgen: met de juiste aanpak maak je messing en koper weer schoon zonder schade aan te richten. In deze blog lees je hoe wij bij dantan.nl antieke en vintage kandelaren reinigen met respect voor het materiaal en de geschiedenis.

Waarom messing en koper dof worden

Zowel messing als koper reageren op zuurstof in de lucht. Daardoor ontstaat oxidatie. Bij koper zie je dan vaak een groene waas (patina), bij messing ontstaat een donkere verkleuring. Veel mensen waarderen die verouderde uitstraling juist – het hoort bij de leeftijd. Maar als je liever de glans terugbrengt, zijn er veilige manieren om dat te doen.

De belangrijkste regel: altijd eerst testen

Elke kandelaar is anders, zeker oudere exemplaren. Wat werkt op modern messing, kan een antieke kandelaar beschadigen. Test daarom altijd eerst op een onopvallende plek, bijvoorbeeld onderaan de voet. Twijfel je over de waarde of het materiaal? Vraag dan advies aan een restaurateur of antiquair.

Schoonmaken antieke kandelaren in 6 stappen

1. Kaarsresten verwijderen
Verwijder eerst alle kaarsresten. Plaats de kandelaar een uur in de vriezer – hierdoor wordt het kaarsvet hard en bros. Je kunt het dan voorzichtig weghalen met je nagel of een plastic pasje. Gebruik geen mes of metalen voorwerp, want dat kan krassen veroorzaken.

Zijn er toch hardnekkige resten? Dompel de kandelaar dan kort onder in warm (niet kokend) water. Het kaarsvet zal dan zachter worden en loslaten. Zorg ervoor dat je de kandelaar daarna goed en volledig droogt, zodat er geen watervlekken ontstaan.

2. Voorzichtig schoonmaken met lauw water en milde zeep
Gebruik een paar druppels afwasmiddel in een bak met lauw water. Maak een zachte doek of spons nat in dit sopje en wrijf voorzichtig over het oppervlak. Vermijd schurende bewegingen en druk niet te hard.

Deze stap is bedoeld om stof, vuil en oppervlakkige aanslag te verwijderen. Spoel de kandelaar goed af met schoon water en droog direct met een zachte, pluisvrije doek. Laat het metaal nooit aan de lucht drogen – dat veroorzaakt vaak vlekken of strepen.

3. Citroensap voor lichte aanslag
Heeft je kandelaar last van een doffe waas of lichte oxidatie? Dan kan citroensap uitkomst bieden. Snijd een citroen doormidden en wrijf direct met de snijkant over het metaal. Of maak een pasta van citroensap met een snufje zout en breng dit met een doek aan.

Laat het mengsel maximaal vijf minuten inwerken. Spoel daarna ruim af met lauwwarm water en droog zorgvuldig af. Citroensap geeft vooral koper een mooie rode gloed terug, en messing een zachte, natuurlijke glans.

4. Azijn en zout bij hardnekkige verkleuring
Is er sprake van donkere plekken of zware aanslag? Maak dan een pasta van witte azijn en zout (ongeveer 2 delen azijn op 1 deel zout). Breng dit mengsel aan op de aangetaste delen en laat 10 tot 15 minuten inwerken.

Gebruik een zachte tandenborstel of doek om de aanslag los te wrijven met ronddraaiende bewegingen. Spoel goed af en droog direct. Let op: gebruik deze methode niet op gelakte of beschermde oppervlakken, want de zuren kunnen de coating aantasten.

5. Polijsten (optioneel)
Wil je de kandelaar extra laten glanzen? Gebruik dan een geschikt poetsmiddel voor koper of messing. Let erop dat sommige commerciële producten te agressief zijn voor antieke voorwerpen. Een mild alternatief is een pasta van bloem, zout en azijn.

Breng het middel aan met een zachte doek en wrijf in kleine, cirkelvormige bewegingen. Werk in delen en poets goed uit met een schone doek. Dit geeft het metaal een egale, heldere glans. Bij antieke exemplaren geldt: polijst met mate, en behoud liever wat patina.

6. Beschermen en onderhouden
Na het schoonmaken kun je een dun laagje metaalwas of carnaubawas aanbrengen. Dat vormt een beschermlaagje tegen vocht en lucht, waardoor oxidatie langzamer optreedt.

Gebruik voor dagelijks onderhoud een zachte, droge doek om stof en vingerafdrukken weg te halen. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen en gebruik nooit schuursponsjes of staalwol – die kunnen blijvende schade veroorzaken.

Veelgemaakte fouten die je moet vermijden

De grootste fout die ik zie is het gebruik van agressieve schoonmaakmiddelen zoals bleek of ammonia. Deze kunnen onherstelbare schade veroorzaken aan het metaal en eventuele decoratieve details.

Ook schuursponsjes zijn taboe - ze veroorzaken kleine krasjes die de glans permanent aantasten. Gebruik altijd zachte materialen en laat chemicaliën nooit langer inwerken dan geadviseerd.

Bij zeer oude kandelaren kan de patina juist waardevol zijn. Een volledig gepolijste 17e-eeuwse kandelaar kan minder waard zijn dan een exemplaar met authentieke ouderdomstekenen. Twijfel je over de waarde? Laat hem beoordelen voordat je grote veranderingen aanbrengt.

Natuurlijke alternatieven uit je keukenkast

Naast citroen en azijn zijn er meer natuurlijke alternatieven in je eigen keuken te vinden. Tomatenketchup bevat milde zuren die oxidatie kunnen oplossen - smeer het op, laat vijf minuten inwerken en poets uit. Worcestershiresaus werkt op dezelfde manier.

Voor een zachte polish kun je tandpasta (zonder korrels) gebruiken. Breng een dun laagje aan, laat kort inwerken en poets uit met een zachte doek. Deze methode is vooral geschikt voor kleine details en gravures.

Verschillende soorten messing en koper

Niet elk messing is hetzelfde. Antiek messing is vaak ongecoat, terwijl modern messing een beschermlaag heeft. Ook koper kan variëren in samenstelling. Reageert het snel op zuur? Dan heb je waarschijnlijk puur koper in handen.

Tot slot: zorg loont

Met wat aandacht en de juiste middelen houd je messing en koperen kandelaren in mooie staat. Ze behouden hun waarde en brengen nog jaren sfeer in huis.

Benieuwd naar antieke kandelaren waarbij deze tips van pas komen? Bekijk dan ons aanbod van antieke kandelaren.

Bronnen:
Johnson, M. (2020). Metal Care and Restoration: A Comprehensive Guide. London: Heritage Conservation Press.

Martinez, S. (2019). Natural Cleaning Methods for Antique Metals. New York: Sustainable Living Publications.